در راستای برگزاری سلسله جلسات ارائه گزارش عملکرد سال 1400 واحدهای تابعه سازمان، در جلسه ای که با حضور دکتر سید مجتبی خیام نکویی معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، حجت الاسلام هاشمی مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه، مهندس احمدی معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی، دکتر جعفری معاون پژوهش و فناوری، دکتر مویدی معاون سازمان و رئیس موسسه آموزش و ترویج، دکتر مخبر معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی و مدیران کل ستادی سازمان بصورت وبینار در محل سازمان برگزار گردید. دکتر حاجی وند رئیس موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور گزارش عملکرد سال 1400 آن موسسه را ارائه نمود.

دکتر سید مجتبی خیام نکویی معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ضمن قدردانی و عرض خدا قوت به مجموعه همکاران موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور، از این موسسه به عنوان مسئول و متولی زنجیره باغبانی کشور نام برد و اظهار داشت: حداقل ۲۰درصد از مجموع 125میلیون تن تولیدات بخش کشاورزی کشور در حوزه تولیدات باغبانی است و این موضوع مسئولیت متولیان این بخش را دو چندان می‌کند.

دکتر خیام نکویی خواستار ارائه برنامه و گزارش عملکرد موسسه بر پایه افزایش تولیدات، کاهش میزان ضایعات و میزان رسوخ دانش تکنولوژی و فناوری به بخش باغبانی شد و افزود: می بایست در سال آتی موسسه از میزان تاثیر فعالیت های علمی و تحقیقاتی در افزایش توزیع نهال گواهی شده در حوزه باغبانی و همچنین افزایش صادرات و ارزآوری در این بخش ارائه گزارش نماید.

رئیس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی یکی از مهمترین وظایف موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور را آمایش حوزه‌ باغبانی خواند و گفت: نیازمند آن هستیم که موسسه تحقیقات علوم باغبانی یک آمایش از وضعیت کشت باغبانی و ایجاد باغات تهیه و ارائه نماید و تعیین کننده ایجاد باغات در نقاط مختلف کشور باشد.

وی خواستار ارائه راهبرد کارشناسی شده و مبتنی بر مزیت های کشور و همچنین ارزش افزوده در حوزه باغبانی از سوی موسسه تحقیقات علوم باغبانی شد و افزود: موسسه تحقیقات علوم باغبانی می بایست یک نقشه راه کاملاً منطقی و اصولی متناسب با نیاز کشور، بخش صادرات و توسعه کشور تنظیم و ارائه نماید.

دکتر خیام نکویی بر توسعه فناوری در حوزه باغبانی کشور و تهیه یک نسخه کامل از فناوری های قابل رسوخ در این حوزه که بتواند از نظر کمی و کیفی موجب افزایش ارزش افزوده تولیدات باغبانی گردد تاکید کرد و گفت: آمایش باغات کشور و ارائه برنامه توسعه، نوسازی و جایگزینی برای برخی از محصولات باغی از جمله انتظارات سازمان از موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور است.

وی با اشاره به تولیدات چای کشور و عدم بهره برداری از فراوری با ارزش افزوده بالای این محصول در کشور خواستار برند سازی چای و دیگر محصولات کشاورزی کشور از سوی موسسه های تحقیقاتی سازمان تات شد و تاکید کرد: موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور می بایست تا پایان سال نسبت به معرفی ده باغ نوآور و باغداری نوآورانه اقدام کرده و همچنین برنامه افق تامین بذرهای وارداتی را ارائه نماید.

دکتر حاجی‌وند با ارائه خلاصه‌ای از سیمای محصولات باغبانی کشور به برنامه‌های تحقیقات، آموزش و ترویج در مجموعه موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور اشاره کرد و بیان داشت: مقدار تولید محصولات باغبانی طی دهه گذشته و از سال هزار و سیصد و نود با میزان تولید 46/14 میلیون تُن به 4/24 میلیون تُن در سال هزار و سیصد و نود و نه ارتقا یافته است و این درحالی‌ست که سطح زیر کشت در همین بازه زمانی از 41/2 میلیون هکتار در کشور به 98/2 میلیون هکتار در سال هزار و سیصد و نود و نه رسیده است. با توجه به این آمار سطح زیر کشت در دهه گذشته تنها بیست و چهار درصد افزایش داشته درحالیکه در میزان عملکرد شاهد افزایش شصت و هشت درصدی بوده‌ایم.

رئیس موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور مهمترین چالش‌های ملّی در تولید محصولات باغی را در دو حیطه تغییرات اقلیمی و بهروه‌وری پایین در واحدهای تولیدی دانست و افزود: مهمترین اولویت‌های معاونت باغبانی در وزارت کشاورزی مشتمل بر اصلاح و نوسازی باغات و نخیلات، گسترش کشت در اراضی دیم و شیبدار، گسترش کشت گلخانه‌ایی، ترویج استفاده از سایبان در پرورش محصولات باغبانی، افزایش بهره‌وری در سطوح تولید محصولات باغبانی، افزایش بهره‌وری آب و استفاده از آب سبز در پرورش محصولات باغبانی، توسعه کشت فراز در انگور و توسعه کشت گیاهان دارویی می‌باشد، که با ارتباط و همکاری تنگاتنگی که بین این موسسه و معاونت باغبانی در وزارت کشاورزی وجود دارد امید می‌رود پیشبرد این برنامه‌ها تسریع شده و بتوانیم بخشی از مشکلات اساسی باغبانی کشور را حل نماییم.

وی در زمینه برنامه‌های پژوهشی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور اضافه نمود: مهمترین اولویت‌ها در زمینه تحقیقات و پژوهش در این موسسه بهره‌برداری از ذخایر ژنتیکی و به‌نژادی و ایجاد تنوع در محصولات باغبانی، فناوری و مدیریت تولید محصولات باغبانی، فیزیولوژی و فناوری پس از برداشت محصولات باغبانی، تامین، تکثیر و نگهداری هسته‌های اولیه سالم محصولات باغبانی است.

دکتر حاجی وند بیان داشت: تا کنون تعداد شصت و یک رقم جدید توسط پژوهشگران موسسه تحقیقات علوم باغبانی در زمینه محصولات مختلف میوه‌های معتدله و سردسیری، خرما و گرمسیری، پسته، مرکبات و نیمه گرمسیری، چای، گل و گیاهان زینتی و سبزی و صیفی ثبت گردیده است که در این میان از مهمترین دستاوردهای به‌نژادی جهت افزایش کیفیت محصول و کاهش اثرات تنش‌های محیطی می‌توان به توسعه ژنوتیپ‌های دیر گل بادام (شصت ژنوتیپ) اصلاح شده، توسعه ارقام جدید زردآلو و توسعه ارقام دیر برگ‌ده خارجی و داخلی گردو (هفت رقم) و دستیابی به ژنوتیپ‌های امیدبخش جدید پسته با نیاز سرمایی پایین (چهار ژنوتیپ) اشاره نمود.

وی اضافه کرد: تولید بذور سبزی و صیفی به صورت داخلی می‌تواند علاوه بر اشتغال‌زایی خصوصاً در میان جوانان تحصیل کرده بخش باغبانی و جلوگیری از خروج ارز به خودکفایی کشور در این مورد مهم کمک شایانی نماید که موسسه طی سال‌های گذشته با اجرای برنامه‌های تولید بذر سبزی و صیفی مانند تولید بذر هیبرید گوجه‌فرنگی گلخانه‌ایی، تولید بذر هیبرید فلفل گلخانه‌ای، تولید بذر هیبرید و همچنین تامین هسته‌های اولیه بذر آزاد گرده افشان سبزی و صیفی و مشارکت با بخش خصوصی توانسته است گام‌های خوبی در این زمینه بردارد.

حاجی‌وند در ادامه اظهار داشت: این موسسه تاکنون در زمینه مقابله با چالش خسارت ناشی از تنش‌های زنده و غیر زنده موسسه با اجرای صد و چهل و هشت پروژه تحقیقاتی، انتشار چهل و سه فقره گزارش نهایی، انتشار سی و دو نشریه و دستورالعمل فنی و ده یافته تحقیقاتی و معرفی نُه رقم جدید و در زمینه حل مشکل عملکرد محصولات با اجرای دویست و هشت طرح و پروژه تحقیقاتی، انتشار هشتاد و سه فقره گزارش نهایی، بیست و دو نشریه و دستورالعمل فنی و چهل و دو یافته قابل ترویج ارائه نموده است.

وی مهمترین برنامه‌های در دست اجرای بخش فناوری و تولید را توسعه ارقام سازگار در محصولات باغبانی، توسعه تکنیک سرشاخه‌کاری در محصولات باغبانی، بررسی کاربرد پوشش سایبان در پیشگری از خسارت تنش‌های محیطی، بررسی سیستم‌های مختلف کاشت، تربیت و هرس درختان میوه، مصرف بهینه آب از طریق اصلاح یا تبدیل روش‌های آبیاری، برنامه‌ریزی آبیاری، کم آبیاری تنظیم شده و بهره‌برداری مناسب از آبیاری قطره‌ایی، کاهش خسارت ناشی از خشکسالی در درختان میوه با استفاده از روش‌های کم آبیاری، هرس، آبیاری کمکی، شناسایی و مدیریت بیماری‌های مختلف درختان میوه بررسی و ترویج سیستم‌های تغذیه مناسب در محصولات باغبانی برشمرد. که در این زمینه دستاورد‌های موسسه شامل معرفی دویست و هشتاد و سه رقم و ژنوتیپ میوه‌های سردسیری و خشک جهت توسعه ارقام جدید به بخش اجرا و تولید کنندگان، نظارت بر سرشاخه‌کاری پانصد هزار اصله پیوند و چهل و دو یافته قابل ترویج جهت اصلاح باغ‌های درجه دو و تحویل یکصد هزار چشمه پیوندک انواع مرکبات و تحویل هفتاد و پنج هزار نهال لیبل آبی گردو، عاری سازی سی و پنج رقم از ارقام تجاری محصولات باغبانی می‌باشد.

رئیس موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور دیگر فعالیت‌های تحقیقاتی در مجموعه این موسسه را اصلاح باغ‌های قدیمی از طریق سرشاخه‌کاری، برنامه‌های اصلاح و نوسازی باغات گیلاس با استفاده از روش‌های سرشاخه کاری، احیا و جوان‌سازی باغ‌های گردو با استفاده از فناوری سرشاخه‌کاری، ارزیابی سازگاری ارقام تجاری بومی و جدید پسته در استان‌های مختلف، طرح ملّی سرشاخه‌کاری درختان پسته در استان‌های مختلف برشمرد و افزود: خوشبختانه می‌توان طرح‌های مذکور را با همکاری باغداران در سطح کشور جهت افزایش تولید و مقابله با مخاطرات زیستی گسترش داد.

دکتر حاجی وند اظهار داشت: سی و پنج رقم در پروژه‌های این موسسه، شامل گل میخک، فندق، آلبالو، گیلاس، آلو و گوجه، گردو، انگور و مرکبات در حال سالم‌سازی هستند. حاجی‌وند در ادامه جلسه ارائه عملکرد موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور، احداث اسکرین هاوس در ستاد موسسه، احداث اسکرین هاوس برای تولید پیوندک عاری از ویروس مرکبات در داراب فارس، مشارکت در تولید شصت هزار نهال سالم و عاری از ویروس از شش رقم جدید گردو واگذار شده به بخش خصوصی، ارائه برنامه ارتقا مقدار بهره‌وری آب در محصولات باغی و احداث باغبات الگویی از انواع ارقام میوه‌های گرمسیری و معتدله با استفاده از پوشش سایبان را بخش دیگری از اهم فعالیت‌های این موسسه در راستای افزایش کمی و کیفی محصولات باغی برشمرد.

در ادامه رئیس موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با ارائه خلاصه‌ای از دروندادهای پژوهشی موسسه اشاره نمود: تعداد طرح/پروژه تحقیقاتی در دست اجرای موسسه در سال گذشته سی و هفت مورد در زمینه فیزیولوژی و فناوری پس از برداشت، یکصد و هفتاد و یک مورد در زمینه فناوری و مدیریت تولید، یکصد و چهل و هشت مورد در زمینه ژنتیک و به‌نژادی بوده است این درحالی‌ست که در سال هزار و چهار صد تعداد گزارش‌های نهایی ارائه شده هشتاد و سه مورد در زمینه فناوری و مدیریت تولید و چهل و دو مورد در زمینه ژنتیک و به‌نژادی می‌باشد همچنین در همین دوره زمانی یکصد و هجده مقاله علمی پژوهشی داخلی و شصت و چهار مقاله خارجی و تعداد یازده کتاب توسط محققین این موسسه منتشر شده است.

وی افزود: در حیطه فعالیت‌های درونداد آموزشی و ترویجی، موسسه باغبانی کشور در سال یکهزار و چهار صد توانسته است تعداد سی و نه مقاله علمی ترویجی، پنجاه و چهار مورد نشریه ترویجی فنی و مروری، پنجاه و دو مورد یافته‌های قابل ترویج و هفت مورد طرح تحقیقی-ترویجی را در غالب یافته‌های قابل ترویج از اجرای فناوری و مدیریت به جامعه باغداران کشور ارائه نماید.

در ادامه این جلسه دکتر حاجی‌وند خاطر نشان ساخت: یکی از مهمترین دستاوردهای موسسه تولید و ارائه ارقام جدید باغی در گستره محصولات مختلف از چای تا گل و گیاهان زینتی و از میوه‌های سردسیری تا نیمه گرمسیری و گرمسیری است، همچنین برنامه‌های مشترک با معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی شامل تولید هسته‌های پِری‌بیسیک میوه‌های معتدله و سردسیری، برنامه‌های تحقیق و توسعه میوه‌های معتدله و سردسیری با بخش اجرا، احداث باغ الگویی درختان میوه با استفاده از تکنولوژی سایبان، تامین و تکثیر ارقام جدید زیتون، ایجاد زیرساخت و تولید منابع تکثیری و هسته‌های اولیه گیاهان مهم ادویه‌ایی-دارویی، تولید پایه‌های مرکبات و تامین هسته‌های اولیه مرکبات و میوه‌های نیمه گرمسیری می‌باشد که این پروژه‌ها با همکاری معاونت باغبانی وزارت در حال انجام است.

دکتر حاجی‌وند در بخش دیگری از این ارائه، به فعالیت‌های آموزشی و ترویجی موسسه اشاره نمود و گفت: فعالیت‌های آموزشی- ترویجی موسسه در سال یکهزار وچهارصد جهت رفع چالش‌های سه‌گانه بهروه‌وری نامناسب نژادی، هدر رفت ظرفیت پایدار خاک و بهره‌وری پایین آب، ایجاد سایت‌های الگویی، برگزاری دوره‌های آموزشی و تربیت نیروی ماهر، انتشار دستور العمل‌های فنی در محصولات مختلف، انتشار نشریات فنی و ترویجی بخش دیگری از اقدامات انجام شده در سال یکهزار و چهار صد توسط محققین این موسسه می‌باشد.

وی اضافه کرد: در زمینه دستاوردهای دانش‌بنیان موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور می‌توان به برنامه‌های انجام شده در افزایش بهره‌وری آب در باغ‌های پسته، تولید نهال استاندارد پسته،تولید نهال سالم مرکبات، تکثیر و توزیع نهال و اندام تکثیری و ارائه به بخش خصوصی واگذاری نهال استاندارد کیوی به بخش خصوصی، تکثیر آناناس از طریق کشت بافت و پاجوش، نشاء پیوندی، اقدامات در جهت تنوع بخشی و  میزان بهره‌وری در تولیدات گلخانه‌ایی و فناوری کارخانه گیاهی اشاره نمود.

دکتر حاجی وند با اشاره به فعالیت‌های شاخص بین‌المللی موسسه چنین بیان داشت: این موسسه در سال گذشته توانسته در سطح روابط بین‌الملل اقدامات خوبی انجام دهد، بطوری که در این سال شاهد برگزاری نشست مشترک ایران و هلند، تنظیم سند همکاری‌های مشترک با شرکت ارمغان ازمیر ترکیه، امضای سند همکاری با موسسه تحقیقات گرمسیری و نیمه گرمسیری یانان چین، شرکت در نمایشگاه بین المللی ارمنستان، بازدید هیات تخصصی لبنانی از دستاورد‌های موسسه و تدوین سند همکاری با یانان چین بودیم.

دکتر حاجی‌وند در پایان ضمن اشاره به اقدامات صورت گرفته در تقویت زیر ساخت‌های پژوهشی و گزارش‌های تحلیلی و بیان پاسخگویی مستمر کارشناسان و محققان باغبانی برای حل مشکلات باغداران افزود: توجه به بخش باغبانی و تامین هزینه‌های لازم می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات کشور از تغذیه تا سلامت و اشتغال‌زایی پایدار در باشد.

روابط عمومی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی