راهکارهای پیشگیری و کاهش خسارت یخبندان در مرکبات توسط عضو هیات علمی پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، دکتر یحیی تاجور عضو هیات علمی پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، در گفتگویی به راهکارهای پیشگیری و کاهش خسارت یخبندان در مرکبات پرداختند.
وی با تاکید بر اهمیت دو مرحله اصلی در این زمینه، گفت: برای دستیابی به این هدف، دو مرحله احداث و مدیریت نگهداری باغ باید مدنظر قرار گیرد. در زمان احداث، باید مکانی با کمترین خطر یخبندان انتخاب شود. در این زمینه استفاده از داده های آب و هوایی ۱۰ تا ۱۵ ساله منطقه و همچنین اطلاعات افراد محلی درباره سوابق یخبندان می تواند مورد توجه باشد.
وی افزود: انتخاب ارقام زودرس نیز یکی از راهکارهای مؤثر در پیشگیری است، چرا که میوه این درختان قبل از وقوع یخبندان می رسد و از خسارت در امان می ماند. همچنین احداث بادشکن در اطراف باغ ها یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه محسوب شده که می تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش خسارت یخبندان انتقالی داشته باشد.
عضو هیات علمی پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری با اشاره به اهمیت تامين نهال سالم در زمان احداث باغ گفت: هرچه نهال ها سالم تر باشند، رشد بهینه تری داشته و لذا در برابر یخبندان، تحمل بیشتری از خود نشان می دهند.
در نواحی که احتمال ریزش برف وجود دارد، نحوه تربیت درختان نیز اهمیت دارد، به گونه ای که با عدم نشست برف روی تاج میتوان از خطر نشست، سنگینی برف و شکستگی شاخه ممانعت نمود. راهکار دیگر برای ممانعت از شکستگی شاخه درختان، استفاده از قیم می باشد.
وی در ادامه گفت: در نواحی با ریزش برف میتوان در نهالستان هایی که نهال ها در گلدان تولید می شوند، می توان با خواباندن نهال ها روی زمین و اجازه دادن به نشست برف بر روی آنها، از آسیب یخبندان جلوگیری کرد. برف در این حالت نقش عایق را ایفا نموده و تا زمان ذوب شدن، از نهال ها محافظت می‌کند.
وی ادامه داد: بهره گیری از روش هایی همچون بخاری یا پلار باغی، پوشش تاج و پوشش تنه و بکارگیری آبیاری بارانی در زمان وقوع تنش، می تواند به کاهش خسارت کمک کند. بکارگیری پلارباغی و آبیاری بارانی در بازه زمانی ساعت ۱۲ شب تا 6 صبح که دما به کمترین میزان خود می‌رسد، توصیه شده است. البته، تکنولوژی های پلار باغی و پوشش بالای تاج نیازمند زیرساخت هایی هستند که باید در هنگام احداث باغ مورد توجه قرار گیرند. یکی از آسیب های یخبندان در درختان و نهال های جوان ترکیدگی تنه بوده که با استفاده از بستن فوم یا پوشال دور تنه و یا با استفاده از رنگ آمیزی تنه با رنگ سفید محلول در آب، از ترک خوردگی تنه ناشی از یخبندان جلوگیری نمود.
وی درخصوص سایر اقدامات لازم پیش از وقوع یخبندان اظهار داشت: تغذیه مناسب درختان تاثیر بسزایی در افزایش مقاومت آنها در برابر یخبندان دارد. هرچه تغذیه درختان متعادل تر باشد، پایداری آنها در برابر تنش های محیطی افزایش می یابد. در این میان توجه به تغذیه عناصر پتاسیم و کلسیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا این دو عنصر نقش کلیدی در تقویت مقاومت درختان در برابر تنش های محیطی دارند. نکته قابل توجه اینکه در زمان وقوع تنش، محلول پاشی غذایی و ترکیبات آنتی فریز توصیه نمی شود، چرا که درختان در این زمان به دلیل دمای پایین، جذب بسیار پایینی داشته لذا ترکیبات یاد شده نمی توانند چندان در مبارزه با یخبندان موثر باشند.
دکتر تاجور افزود: یکی دیگر از نکات مهم، برداشت به موقع محصول است. درصورتی که میوه ها قبل از یخبندان چیده شوند، به دلیل تسریع استراحت زمستانه در درختان، احتمال آسیب دیدگی آنها کاهش می یابد.
وی با اشاره به زمان مناسب برای انجام شخم و هرس در باغات مرکبات گفت: این اقدامات باید زمانی انجام شود که خطر یخبندان به حداقل رسیده باشد. بر اساس سوابق یخبندان در منطقه شمال کشور، آخرین یخبندان معمولا در اواخر بهمن رخ می دهد. بنابراین، انجام شخم و هرس از نیمه اسفند به بعد برای باغداران توصیه می شود.
وی در پایان درباره اقدامات پس از وقوع یخبندان گفت: در بعضی از باغات ممکن است شکستگی شاخه ها به دلیل نشست برف اتفاق بیفتد. در این صورت می توان شاخه های شکسته را در همان زمستان با ابزارهای مناسب حذف کرد. اما سایر شاخه ها باید تا بهار باقی بمانند تا با مشخص شدن میزان خشکیدگی آنها اقدام به هرس آنها در فصل بهار نمود. در ادامه اذعان داشتند در درختان آسیب دیده می بایست متناسب با آسیب درختان مصرف کود و سم مدیریت گردد.